انواع پمپ ها یکی از پرکاربردترین ماشین­های مورد استفاده است که در صنایع مختلف با کاربرد­های مختلف (اطفای هیدرولیک آتش­نشانی، پمپ­ های مختص به پتروشیمی (مواد نفتی)، صنایع شست و شو، موارد تهویه مطبوع و غیره) استفاده می­‌شود که در این مقاله به موارد مرتبط تر با مباحث تاسیسات مکانیکی ساختمان پرداخته می­‌شود

درحالت کلی، به پمپ­ ها از طریق موتورهای دیزلی، الکتریکی و غیره توانی داده می‌شود (توان ورودی) که طبق قانون اول ترمودینامیک پس از عبور از راندمان­ های مکانیکی و الکتریکی مختلف، بر روی سیستم مورد نظر کار انجام شده و سیال پمپاژ می‌شود.

هد و دبی انواع پمپ

• هد پمپ:

متاثر از فشار خروجی از پمپ ها از تقسیم فشار بر چگالی سیال و شتاب گرانش، ارتفاع مصور خروجی از پمپ بدست می‌آید. برای اطلاعات بیشتر در مورد پمپ و تعیین هد و دبی مربوط به آن میتوانید به مقاله پمپ چیست مراجعه فرمایید.

• دبی پمپ:

ظرفیت دهی سیال که مفهوم سرعت سیال در مساحت عبوری از آن را می­دهد، به عبارتی دیگر مقدار حجم سیالی که در مدت زمانی مشخص بتواند پر کند که در بحث پمپ به ویژه در کشورمان واحد GPM (گالن بردقیقه) پرکاربرد است.

• به جز دو مولفه­ اصلی مذکور، سایر مولفه‌های مهم، نظیر توان، راندمان، BEP، NPSHr و غیره نیز بسیار اهمیت دارند. مثلا برای عدم خلل در پمپ (بحث کاویتاسیون تبخیری و حباب­‌های مخرب هوا در پمپ می‌­بایست NPSHa را محاسبه کرده و بزرگتر از NPSHr در نظر بگیریم که این جزئیات خارج از محدوده‌­ی این مقاله است.

انواع پمپ در تاسیسات

• پمپ سیرکولاتور

پمپ های سیرکوله همانگونه که از نامش مشخص است می­‌تواند به منظور مدارهای سیرکوله (سیستم­‌های هیدرونیک فن­ کویل یا گرمایش با رادیاتور) استفاده شود. در این سیستم‌ها باتوجه به سیرکوله بودن (بسته بودن مدار و برگشت سیال) اثر ارتفاع تاثیر خاصی نداشته در نتیجه هد کمی داشته و منحنی آن­ها تخت است و عمدتا کوپل مستقیم‌اند.

• پمپ زمینی

این پمپ ها برعکس مورد قبل به جهت فشارهای بالا به ویژه موارد آبرسانی-آتش‌نشانی نصب شده که توسط شاسی به زمین وصل می­‌شود درنتیجه برعکس حالت قبل می­‌تواند منحنی نسبتا تیزی داشته باشد.

• جوکی پمپ

زمانی که دبی مورد نیاز یک سیستم زیاد باشد معمولاً از پمپ های بزرگ استفاده می شود. به دنبال آن الکترو موتورها نیز انرژی زیادی نیاز دارند تا پمپ را به حرکت در بیاورند. از سوی دیگر در الگوی مصرف نیز زمانهایی وجود دارد که تقاضای دبی کم است و میتوان این دبی را با یک پمپ کوچک تأمین نمود و نیازی به استفاده از پمپ بزرگ نیست.

بنابراین برای صرفه جویی در مصرف انرژی و نیز کاهش استهلاک مربوط به پمپ های بزرگ، پمپی با ظرفیت آبدهی کمتر از پمپ های اصلی در نظر گرفته می شود تا برای مصارف کم، تنها این پمپ کوچک روشن شود و نیاز سیستم را برآورده نماید. به این پمپ، جوکی پمپ یا پمپ پیشرو گفته می شود.

این پمپ ­‌ها، پمپ های پیشرو نیز نام دارند و عمدتا در کنار پمپ های مورد 2 به ویژه موارد آتش‌نشانی استفاده می­‌شود. جوکی پمپ دبی نسبتا بسیار کمتری داشته و هدی برابر سایر پمپ ها دارند. این پمپ در ابتدا وارد مدار شده و موجب می­‌شود پمپ اصلی به­ علت نشتی­‌ها یا مصارف کم مرتب روشن و خاموش نشود.

ویژگی جوکی پمپ

• جبران افت فشار های کم ناشی از نشتی در سیستم (30 gpm).
• جلوگیری از استارت – استاپ های متوالی پمپ های اصلی.
• جلوگیری از بروز ضربه قوچ.
• می تواند از نوع جتی خود هواگیر، دو پروانه و طبقاتی باشد.
• فشار سوئیچ های جاکی پمپ 3 تا 5 متر بالاتر از پمپ اصلی تنظیم می شود.

• پمپ چاه عمیق

این پمپ‌ ها جهت مکش از چاه­ها استفاده شده که می‌­تواند توسط خود آب خنک شوند و به­ وسیله یک کنار گذر در رانش و اجکتور ( پدیده­‌ی ونچوری) به عملکرد بهتر پمپ نیز کمک می‌­شود.

• پمپ لجن کش

این پمپ­‌ ها شامل پروانه­‌های مختلفی بوده که بتوانند مواد جامد را نیز به ویژه در بحث فاضلاب‌های طبقات منفی (که نیروی ثقل نه تنها در دفع فاضلاب کمک نمی‌کند بلکه نیاز به غلبه بر ارتفاع نیز وجود دارد) به صورت مستغرق به سامانه خروجی فاضلاب (سپتیک تنک، سامانه اگو و غیره) مرتبط شود.

بطور کلی پمپ هایی که در زیر سطح سیالات باقی می مانند نوعاً  داخل مخزن یا چاه را پمپاژ می کنند.موتور پمپ به صورت سربسته و محکم مهرو موم می شود و با انتهای پمپ جفت می شود. مزیت انخها این است که خود-مکشی هستند ولی تعمیر و نگهداری انها ممکن است بسیار مسئله ساز باشد.

پمپ های قابل شناور سازی، پمپ آب باران، فاضلاب، و پمپ های گنداب انمیده می شوند و بیشتر در خدمان ساختمانی، خدمات تجاری، خانگی، شهری، روستایی، صنعتی، و استفاده مجدد از آب باران، آب زیرخاکی، آب های فاضلابی، آب خاکستری، آب سیاه، فتضلاب تجاری، آب بارن، آب زیرز مینی، مواد شیمیایی و دورریزهای غذایی استفاده می شود. انها دارای اندازه های مختلفی هستند و به نوع ایمپلر بستگی دارند.

• پمپ دور متغیر

این پمپ­ ها بوستر  عمدتا در موارد آبرسانی استفاده می­‌شود که در جلوگیری از پدیده­‌ی ضربه قوچ (Water Hammer) ، بحث آمپر نکشیدن اولیه­‌ی پمپ (Soft Starter) و طول عمر بیشتر پمپ ها می‌تواند بسیار موثر باشد. لازم به ذکر است در بوستر پمپ های دور متغیر، منبع دیافراگمی و جوکی پمپ مطرح نمی­‌شوند و به جای سوئیچ فشار از پرشر ترانسدیوسر استفاده می‌­شود.

• پمپ­‌ طبقاتی

این پمپ ها شامل چند پروانه سری شده پشت هم است که به­ علت فشار بالا (مخصوصا به ­نسبت دبی) در کاربردهای مختلف استفاده می­‌شود (ساختار مشابه جوکی پمپ). در تصفیه آب به روش RO جهت عبور آب با فشار بالا از ممبران­‌ها، عمدتا از این نوع پمپ استفاده می­‌شود.

نتیجه:

تمامی پمپ های ذکر شده پرمصرف ترین و پرکاربردترین پمپ های موجود در بازار تاسیسات ایران هستند اما برای اطلاع بیشتر با توجه به نمودار زیر با تمامی پمپ های موجود در دنیا میتوانید آشنا شوید.